Sporun Geleceği: Genetik Testlerle Yol Haritası Çiziliyor

Prof. Dr. Zeynep Ocak, yapay zeka destekli genetik testler sayesinde artık bir çocuğun hangi spor dalında başarılı olabileceğini, takım oyunlarına mı yoksa bireysel sporlara mı daha yatkın olduğunu, sakatlık riskini ve en uygun antrenman modelini öngörebildiklerini belirtti.

Artık sporculuk sadece sahadaki fiziksel emekle değil, laboratuvar ortamında çözümlenen genetik kodlarla da şekilleniyor. Son yıllarda biyoteknoloji ve yapay zeka destekli analiz teknikleri sayesinde bireylerin spor potansiyeli bilimsel verilerle değerlendirilebiliyor. Bu testler, performans kapasitesini ölçmenin ötesinde, sakatlık eğiliminden antrenmana adaptasyona kadar birçok önemli faktörü ele alıyor.

Tıbbi Genetik Uzmanı Prof. Dr. Zeynep Ocak, özellikle çocukluk ve ergenlik döneminde genetik testlerin uygulanmasının kritik olduğunu vurgulayarak, genetik analizlerin spora yön vermekle kalmayıp aynı zamanda sakatlık risklerini ve bireyin antrenman sürecine uyum kapasitesini de net biçimde ortaya koyduğunu belirtti.

Genetik testler sayesinde ritim bozukluğu riski öngörülebiliyor ve bu sayede sporcularda görülen ani ölümlerin önemli bir kısmı önceden tespit edilebiliyor. Bu da koruyucu önlemlerin zamanında alınmasını sağlayarak hayat kurtarıcı müdahalelere olanak tanıyor.

Gençlik ve Spor Bakanlığı Spor Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre Türkiye’de kayıtlı sporcu sayısı hızla artarken, uzmanlar artık sporcu profilinin sadece fiziksel değil, genetik ve bilimsel yönleriyle de değerlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.

Bugün artık sadece bir tüp kanla kişiye özel biyolojik veriler elde edilebiliyor. Yapay zeka destekli sistemler, bu verileri bireyin genetik kodlarıyla eşleştirerek tamamen kişiselleştirilmiş bir spor haritası oluşturuyor. Bu analiz süreci, antrenman modellerinin bilimsel bir zemin üzerinde yapılandırılmasını sağlıyor.

2022 yılında yayımlanan bir araştırma, ACTN3, ACE ve MSTN gen varyantlarının spor performansıyla doğrudan ilişkili olduğunu gösterdi. Bu sonuçlar, genetik testlerin artık sadece tamamlayıcı olmadığını, aynı zamanda karar verici nitelikte olduğunu ortaya koyuyor. Genetik testlerle elde edilen bilimsel veriler, her bireyin potansiyeline en uygun antrenman modelinin belirlenmesinde büyük kolaylık sağlıyor.

Prof. Dr. Zeynep Ocak, genetik testlerin aileler ve antrenörler için etkili bir rehber olduğunu belirterek, her çocuğun genlerinde bir spor potansiyeli bulunduğunu ve bu potansiyelin erken keşfi ve doğru planlama ile başarının tesadüf olmadığını, bilimsel bir kazanım haline dönüştüğünü dile getirdi.